Από τον Βασίλη Ψαριανό

Ένα εμβληματικό κτίριο της παλιάς Βρίσας, στο κέντρο του χωριού, το οποίο, εδώ και κάποια χρόνια, παρέμενε εγκαταλειμμένο στη φθορά του χρόνου και το οποίο αποτέλειωσε ο σεισμός της 12^ης Ιουνίου μετατρέποντάς το σε ένα σωρό από πέτρες και ξύλα, ήταν η γνωστή για τους παλαιότερους Βρισαγώτες «ΛΕΣΧΗ Η ΟΜΟΝΟΙΑ».

Η ΛΕΣΧΗ ιδρύθηκε το 1925 ως εντευκτήριο, ως τόπος, δηλαδή, συνάντησης και συζήτησης για πνευματικά θέματα μεταξύ των μελών του Σωματείου «Η ΟΜΟΝΟΙΑ», του οποίου το Καταστατικό της ίδρυσής του όριζε ως σκοπό του «την πνευματικήν και ηθικήν διάπλασιν των μελών του».

Ιδρυτές του Σωματείου -που αποτέλεσαν και την πρώτη Διοικούσα Επιτροπή- ήταν η τότε «ελίτ» της Βρίσας, λόγιοι και επιφανή μέλη της βρισαγώτικης κοινωνίας: Ιωάννης Γ. Νικολαΐδης, ιατρός, ως Πρόεδρος. Παναγιώτης Παπάνης, δάσκαλος, ως Γραμματέας. Γεώργιος Πολυχρόνης, έμπορος, ως ταμίας. Και οι Δ. Βόμβας, Ι.Κ. Ιατρέλλης, Μαργαρίτης Νικέλλης, Ε.Κ. Ζερβός, ως σύμβουλοι.

Τα πρώτα τέσσερα χρόνια από την ίδρυση του Σωματείου η «ΟΜΟΝΟΙΑ», χρησιμοποιήθηκε ως εντευκτήριό του ο χώρος πάνω από το Παντοπωλείο Ιωάννη και Θεοχάρη Ιατρέλλη, όπως μας πληροφορεί ο Κώστας Τσέλεκας στο βιβλίο του «Το χωριό μου η Βρίσα Λέσβου». Και από το 1929-30 το εντευκτήριο του Σωματείου μεταστεγάστηκε στο οίκημα των αδελφών Κώστα και Γιώργου Χατζηαντωνίου, όπου και λειτούργησε μέχρι το 1964.

Η ΛΕΣΧΗ γνώρισε ημέρες δόξας στην περίοδο 1930-1940. Ήταν μια περίοδος σημαντικών πολιτικών και πνευματικών γεγονότων και εξελίξεων στην Ελλάδα και τη Λέσβο, των οποίων ο αντίκτυπος, όπως ήταν επόμενο, κέντριζε το ενδιαφέρον των κατοίκων του νησιού μας, καθώς και του χωριού μας (Λεσβιακή Άνοιξη). Τότε ήταν που άφησαν εποχή οι διαλέξεις του ιατροφιλόσοφου Παναγιώτη Περρή, του γνωστού ως «Παναγάρα», και οι συζητήσεις που γίνονταν ανάμεσα στα μέλη του Σωματείου για φιλοσοφικά και κοινωνικοπολιτικά θέματα.

Στην διάρκεια του Αλβανικού Μετώπου η ΛΕΣΧΗ -που διέθετε το μοναδικό ραδιόφωνο- μεταμορφωνόταν, κάθε βράδυ, σε κέντρο συγκέντρωσης και ενημέρωσης όλων των χωριανών, ανδρών και γυναικών που αγωνιούσαν να μάθουν τα νέα από το Μέτωπο, όπου πολεμούσαν τα παιδιά τους, τα αδέρφια και οι σύζυγοί τους.

Με την πάροδο του χρόνου η ΛΕΣΧΗ έχασε τον κύριο, πνευματικό ,χαρακτήρα της και μετεξελίχθηκε σε ένα καφενείο, όπου σύχναζε το «αρχοντολόγι» της Βρίσας, που το αποτελούσαν μερικοί έμποροι και μεγαλοκτηματίες, κάποιοι δάσκαλοι, γιατροί, κρατικοί και κοινοτικοί υπάλληλοι, αξιωματούχοι και κοινοτικοί άρχοντες.

Ειδικότερα, στην εμφυλιοπολεμική περίοδο και την δεκαετία του 50, στους θαμώνες της ΛΕΣΧΗΣ προσδόθηκαν ταξικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Στη ΛΕΣΧΗ σύχναζε η «Άρχουσα τάξη», σε αντίθεση με τα καφενεία στον Πλάτανο, όπου σύχναζε η «φτωχολογιά. Η ιδεολογική αυτή αντίθεση εκφράστηκε και με το προσωνύμιο «Φασκομηλίτες», το οποίο προσέδωσαν στους θαμώνες της ΛΕΣΧΗΣ, και με το οποίο εκφράζονταν η ιδεολογική αντίθεση (και αντιπάθεια) των «παρακατιανών» στον «καθωσπρεπισμό» που διέκρινε τους θαμώνες της ΛΕΣΧΗΣ, οι οποίοι, σε αντίθεση με τους ανθρώπους του καθημερινού μόχθου -που έπιναν το ρακί τους στον καφενέ, για «να πάνε κάτω τα φαρμάκια» της τυραγνισμένης ζωής τους- αυτοί, ως «καλοζωισμένα αφεντικά», προτιμούσαν το υγιεινότερο αφέψημα του φασκόμηλου.

Με το πέρασμα του χρόνου, που «επουλώνει τα τραύματα», καταπραΰνει τα πάθη και συμφιλιώνει τους ανθρώπους, και, βέβαια, εξαιτίας των οικονομικών και κοινωνικών μεταβολών της δεκαετίας του 60 και του 70 (και περισσότερο του 80), κατά τις οποίες αμβλύνθηκαν οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες και οι ιδεολογικές αντιθέσεις (φτωχοί φαμελίτες έγιναν κτηματίες αγοράζοντας τα κτήματα των «αρχόντων»), οι θαμώνες της Λέσχης, ο ένας μετά τον άλλον, διαβαίνουν την απόσταση που τους χώριζε από τον Πλάτανο και αντικαθιστούν το «φασκόμηλο» που έπιναν στη ΛΕΣΧΗ με τον καφέ ή το ρακί, που τους σέρβιραν, τώρα, οι καφετζήδες στον Πλάτανο.

Έτσι, στα μέσα της δεκαετίας του 60, κλείνει οριστικά τον ιστορικό της κύκλο η «ΛΕΣΧΗ».

Στα χρόνια που ακολούθησαν, άλλαξε η χρήση του κτιρίου, καθώς και οι ιδιοκτήτες της· το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως αποθηκευτικός χώρος μέχρι το 2008, οπότε αγοράστηκε από τον ενιαίο, τότε, Δήμο Πολιχνίτου-Βρίσας, με την προοπτική να ανακαινισθεί και να χρησιμοποιηθεί ως Πολιτιστικό Κέντρο Βρίσας, σύμφωνα με το αίτημα που είχε υποβάλει, από παλιά, και ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Αθήνας.

Έκτοτε, παρά τα επανειλημμένα διαβήματα του Συλλόγου της Αθήνας στον Δήμο Λέσβου για την ένταξη σε κάποιο πρόγραμμα της ανακαίνισης της παλιάς ΛΕΣΧΗΣ και της δημιουργίας ενός Πολιτιστικού Κέντρου, το οποίο στερούνταν και χρειάζονταν το χωριό, οι διατελέσαντες Δήμαρχοι Λέσβου και Αντιδήμαρχοι Πολιχνίτου δεν επέδειξαν κανένα ενδιαφέρον, παρά το ότι σε αρκετά άλλα χωριά χρηματοδοτούσαν -γενναιόδωρα- έργα για την κατασκευή Πολιτιστικών Κέντρων.

Ο μόνος, τελικά, που «ενδιαφέρθηκε» για την παλιά ΛΕΣΧΗ ήταν… ο Εγκέλαδος! Κατεδαφίζοντας το ερειπωμένο κτίριο, θέτει, σήμερα, επιτακτικά το δίλημμα στο Δήμο Λέσβου: θα αφήσει, στο κέντρο του χωριού, το ιστορικό εντευκτήριο του Συλλόγου η «ΟΜΟΝΟΙΑ» να παραμένει ένα θλιβερό «χάλασμα» ή θα αναλάβει να εντάξει στο γενικότερο σχέδιο ανοικοδόμησης της σεισμόπληκτης Βρίσας -ως έχει υποχρέωση- και το δημοτικό έργο της ανέγερσης ενός Πολιτιστικού Κέντρου, όπου οι κάτοικοι της Νέας Βρίσας θα ανταμώνουν, για να συζητήσουν, να θυμηθούν τα παλιά και να γιορτάσουν ό,τι καλό απόμεινε στη ζωή τους;

Και δεν είμαστε μόνο οι εν ζωή -ακόμα- Βρισαγώτες που ζητάμε στο «χάλασμα» της παλιάς ΛΕΣΧΗΣ να χτιστεί ένα έργο πολιτισμού, είναι και οι παλιοί ΦΑΣΚΟΜΗΛΙΤΕΣ που το φωνάζουν μέσα από τον σωρό τις πέτρες και τα χώματα που τους σκεπάζει.

Ακούστε τους!