Με βάση το τουρκικό φορολογικό κατάστιχο του 1548 (από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Καμπουρίδη «Η Λέσβος τον 16ο αιώνα») στην περιοχή μας, την επαρχία των Βασιλικών (Fesleke), υπήρχαν 20 χωριά. Από αυτά τα εξής έχουν άμεση –και διαπιστωμένη σχέση- με το χωριό μας:
Virsa (Βρίσα) με 47 χριστιανικές οικογένειες, 40 ενήλικες άντρες άγαμους, 5 οικογένειες χηρών και 2 οικογένειες Τούρκων.
Langada Virsa (Βρίσα στην Λαγκάδα) με 80 χριστιανικές οικογένειες, 37 ενήλικες άγαμους άντρες και 5 οικογένειες χηρών καθώς και 2 οικογένειες Τούρκων και ενός ενήλικα άγαμου Τούρκου.
Eyida (Αιγίδα-Νιγίδα) με 14 χριστιανικές οικογένειες, 9 ενήλικες άγαμους και μια οικογένεια χήρας. Επίσης υπήρχε και μια τούρκικη οικογένεια.
Rongada (Ρογκάδα) με 17 χριστιανικές οικογένειες, 6 άγαμους άντρες και 3 οικογένειες Τούρκων
Στην ευρύτερη περιοχή μας καταγράφονται 10 ακόμα χωριά τα οποία είτε υπάρχουν και σήμερα είτε είναι εξακριβωμένη η θέση τους (Βασιλικιώτης, Μάκρη, Κατάπυργος, Λισβόρι, Άγιος Γιάννης, Δαμάντρι, Πολιχνίτος, Γρίππα, Τραπεριά και Απλοθύρα) αλλά και 6 ακόμα των οποίων η θέση είναι άγνωστη.
Σ’ αυτά τα 6 χωριά έχει αναφερθεί ο ακούραστος ιστορικός ερευνητής Αριστείδης Κυριαζής σε δημοσίευσή του στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ χρησιμοποιώντας τα μεταφρασμένα στα ελληνικά ονόματά τους όπως αυτά είχαν δοθεί από την ερευνήτρια Ευαγγελία Μπαλτά στη μελέτη της οποίας στηρίχτηκε. Ο Αριστείδης προσπάθησε ζητώντας πληροφορίες και γνώμες ανθρώπων της περιοχής μας να προσδιορίσει γεωγραφικά τις θέσεις των χωριών αυτών.
Συσχετίσαμε τα χωριά αυτά απ’ τη δημοσίευση στο ΕΜΠΡΟΣ και απ’ το βιβλίο που προαναφέραμε με τη βοήθεια του αριθμού των οικογενειών τους και τα παραθέτουμε μαζί με τη γνώμη μας για τη θέση τους.
Kacna -à Κοτσνα
Το χωριό αυτό ο Α.Κ. πιθανολογεί ότι υπήρχε στην τοποθεσία Κότσνα της Βρίσας. Στο κατάστιχο όμως αναφέρεται για το χωριό αυτό και δεύτερο όνομα Ayo Nikola. Είναι λοιπόν φανερό ότι πρόκειται για οικισμό κοντά στον Άγιο Νικόλα Πολιχνίτου (στο δρόμο της Σκάλας) όπου και βρέθηκαν ίχνη οικισμού
Petra Nikola ή Ringolita à Πέτρα Νικόλα
Για το χωριό αυτό ο Α.Κ. πιθανολογεί ότι βρισκόταν κοντά στο Κομμένο Ράχτο στην ανατολική άκρη της παραλίας των Βατερών. Δυο λόγοι μας δυσκολεύουν να δεχθούμε την άποψη αυτή. Ο ένας είναι ότι θεωρούμε απίθανο τα χρόνια εκείνα των πειρατών, όταν όλοι έφευγαν στα ενδότερα του νησιού, να υπήρχε χωριό κοντά στη θάλασσα. Ο άλλος είναι ότι το Ringolita παραπέμπει σε λατινική ονομασία και πιθανότατα ο οικισμός αυτός να είχε σχέση με τους Γατελούζους είτε της περιοχής του Παλιόπυργου είτε των Βασιλικών. Να σημειωθεί ότι ο τελευταίος Γατελούζος Διοικητής του νησιού λεγόταν Νικόλαος. Πιθανή κάποια σχέση.
Cindra -à Κοπάντρα
Για το χωριό αυτό δεν υπάρχει καμιά άποψη για τη θέση του.
Anyohor à Αετοχώρι
Το χωριό αυτό ο Α.Κ. πιθανολογεί (προφανώς από το όνομά του) να βρισκόταν στην περιοχή Αετοφωλιές της Βρίσας. Μη γνωρίζοντας τούρκικα προσπαθήσαμε μέσω της GOOGLE να βρούμε κάποια σχέση του συνθετικού αετός με το παραπάνω όνομα αλλά δεν απέδωσε τίποτα. Ίσως να είναι ανεπιτυχής η μετάφραση σε Αετοχώρι. Εξάλλου δεν έχουν αναφερθεί οικιστικά ευρήματα στις Αετοφωλιές.
Kapi à Καπη
Το χωριό αυτό με βάση πληροφορίες που πήρε από τους Βασίλη Ψαριανό και Κωνσταντίνο Κώστα το τοποθετεί στην περιοχή της Μανταλωμένης. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο για να αμφισβητηθεί.
Kerami à Κεραμειό
Το Κεραμειό ο Α.Κ. πιθανολογεί ότι βρίσκονταν στην περιοχή Μπλο, κοντά στον Αλμυροπόταμο, στην δυτική άκρη των Βατερών, προφανώς επειδή απ’ την τοποθεσία αυτή τα κεραμοποιεία των Βατερών έπαιρναν μέχρι τα τελευταία χρόνια το αργιλώδες χώμα που χρειάζονταν. Και σ’ αυτήν την περίπτωση ισχύει η αμφιβολία μας κατά πόσο μπορεί να υπήρχε οικισμός σχεδόν παραθαλάσσιος όταν ο βεβαιωμένος οικισμός της αρχαίας Βρίσας που βρίσκονταν στην απέναντι όχθη του ποταμού είχε μεταφερθεί στα ενδότερα για το φόβο των πειρατών. Εξάλλου θεωρείται απίθανο να δημιουργήθηκε χωριό σε αργιλώδες και επομένως ιδιαίτερα λασπώδες έδαφος. Κάνουμε μια εικασία: Στην περιοχή της Βρωμοπηγάδας έχουν βρεθεί οικιστικά ίχνη και νεκροταφείο και σε πηγάδια που ανοίχτηκαν βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες κεραμικών. Ίσως!
Για τα χωριά αυτά υπάρχουν και κάποιες ιδιαιτερότητες (σε σχέση με τα άλλα) που προκύπτουν απ’ μελέτη των προϊόντων που παρήγαγαν. Θα αναφερθούμε σε άλλη ευκαιρία.
