Στο καφενείο τις τελευταίες μέρες οι κουβέντες στρέφονται συχνά στα “σόγια” του χωριού. Ποιος είναι ποιος και από που κρατάει η σκούφια του! Ποιος συγγενεύει με ποιον! Η δροσιά των αλμηρικιών εν μέσω του καύσωνα γίνεται πιο απολαυστική με τέτοιες αποκαλυπτικές συζητήσεις.
Στη διάρκεια της συζήτησης σήμερα αναφέρθηκε το όνομα του Μιχάλη Μπαγιαντέρα και η ερώτηση που δεν βρήκε απάντηση ήταν: ποιο ήταν το πραγματικό επίθετο του Μιχάλη αφού το “Μπαγιαντέρας” ήταν το παρατσούκλι του. Θυμηθήκαμε ότι το όνομα του Μιχάλη είχε περιληφθεί σε μια αφιέρωση μας μέσα απ’ τις στήλες του Αντίλαλου (Ιούνιος 20111) στους χωριανούς νεκρούς του σαράντα και του εμφυλίου, αν και δεν είχε χάσει τη ζωή του στο πεδίο της μάχης. Παραθέτουμε τη σχετική αφιέρωση που απαντά και στο ερώτημα της συζήτησης.
Κωνσταντινίδης Μιχάλης ή Μπαγιαντέρας
Ο Μιχάλης δεν πολέμησε, ο Μιχάλης δεν είναι γραμμένος στη πίσω πλευρά του Μνημείου των Ηρώων του χωριού μας. Ο Μιχάλης έπεσε δυο φορές, χωρίς να φορά τη χακί στολή, θύμα του φανατισμού, της μισαλλοδοξίας και του εμποτισμένου σε ψυχές μίσους.
Την πρώτη φορά ήταν μόλις 2-3 χρονών παιδί, όταν στην καταστροφή της Σμύρνης βρέθηκε μόνος του να κλαίει στην προβλήτα. Μήτε μάνα , μήτε πατέρας, μήτε συγγενείς. Ολομόναχος. Τότε βρέθηκε η μητέρα του Βαγγέλη Ρόκου, που εγκατέλειπε άρον – άρον κι αυτή τον τόπο της, παίρνοντας το δρόμο του ξεριζωμού και της προσφυγιάς. Είδε το Μικρό Μιχάλη μόνο του να κλαίει και τον άρπαξε στην αγκαλιά της δίνοντάς του τη ζεστασιά της ζωής και της φροντίδας.
Όταν ήρθαν στο χωριό τα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς οι «τουρκόσποροι», κατά τους ντόπιους, η επιβίωση ήταν δύσκολη. Έτσι η λύση που βρέθηκε για το μικρό ήταν η υιοθεσία του από το Νίκο και τη γυναίκα του Μαρία Κωνσταντινίδη (Μπαγιαντέρα) Αυτοί είχαν ένα μικρό μαγαζάκι και πουλούσαν ψιλικά και συγχρόνως την ίδια δουλειά έκαναν και ως γυρολόγοι περιφερόμενοι στο χωριό με ένα πανέρι γεμάτο απ’ το εμπόρευμά τους, ένα κουδούνι και τη στεντόρεια φωνή τους να διαλαλεί την πραμάτεια τους. Έτσι με αυτό το ψιλικατζίδικο εμπόριο ασχολήθηκε και ο Μιχάλης.
Ο Μιχάλης ήταν αριστερός. Κι αυτό τις περιόδους της σκοτεινιάς και του μίσους ήταν αν όχι αιτία θανάτου, πάντως αιτία αυθαιρεσίας και ξυλοδαρμού. Όχι απ’ την κρατική εξουσία αλλά απ’ την τοπική φανατισμένη μισαλλοδοξία. Χτυπήθηκε άσχημα, πήγε στο νοσοκομείο αλλά δεν τα κατάφερε. Ότι γλίτωσε απ’ τους τούρκους, το έχασε απ’ τους χωριανούς του. Γιατί ήταν «τουρκόσπορος» και προπαντός αριστερός. Δεν έγινε ήρωας. Ήταν θύμα.
Σε αυτή την τραγική ιστορία συγκρούονται το μεγαλείο της ψυχής και αναφέρομαι στην μητέρα του Βαγγέλη Ρόκου που είχε το κουράγιο να σώσει ένα ξένο παιδί μέσα στον κατατρεγμό και τον ξεριζωμό καθώς και στην Μαρία και στον Νίκο Κωσταντινίδη που του πρόσφεραν εν συνεχεία μια στέγη και οικογενειακή ζεστασιά, με την «τοπική φανατισμένη μισαλλοδοξία» και την σκατοψυχιά.
Θυμάμαι την μάνα του την «Μπαγιαντέρα»να γυρνά στο χωριό γριούλα όπως φαινόταν στα μάτια μου με τα μαύρα και ένα πανεράκι να πουλάει το φτωχό της εμπόρευμα. Την λυπόμουνα.
Τότε δεν ήξερα. Τώρα ξέρω και την λυπάμαι διπλά.
Πόσος πόνος και δυστυχία! Ένα τεράστιο ΓΙΑΤΙ;
Ο συγχωρεμένος μπαμπάς μου Αλέξανδρος Ν.Αναγνώστου σε άρθρο του που είχε δημοσιευθεί στον Αντίλαλο, τεύχη νομίζω του 2001-2003 αλλά και σε τεύχος της ΟΛΣΑ, της ιδίας περιόδου, έδινε αρκετά στοιχεία γιαυτόν το συγχωριανό μας.Θυμάμαι πολύ καλά ,όταν το διόρθωνα,ένα τεράστιο ΓΙΑΤΙ, όπως γράφει και η κ. Κατερίνα να πλανάται μέσα μου