Ο -και- Βατεριανός Γιώργος Φρανσουά για τα μανιτάρια της Λέσβου

Από το emprosnet.gr

Πριν παραθέσουμε ολόκληρο το δημοσίευμα, που είναι μακροσκελές, θα παραθέσουμε δυο σημαντικά κατά την άποψή μας σημεία που αξίζει ιδιαίτερα να ληφθούν υπόψη.

1.Όλοι όσοι με τσουγκράνες ή άλλα γεωργικά εργαλεία σκαλίζουν το χώμα για να βρουν μανιτάρια ουσιαστικά καταστρέφουν το μυκήλιο.  

2.Έπειτα μπήκαμε κάτω από την ομπρέλα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου & του Διευθυντή της Νικόλαου Ζούρου, ωστόσο η πανδημία μας έχει κρατήσει πίσω.  

Έχει διατελέσει πρόεδρος του Συλλόγου Μανιταρόφιλων Λέσβου και ξεκίνησε την συλλογή μανιταριών από το 2009. Τα τελευταία χρόνια το μεράκι του για το αντικείμενο, τον έχει οδηγήσει να ασχολείται συστηματικά καταγράφοντας σπάνια είδη. Στην «φαρέτρα» του έχει πανελλήνιες, πανευρωπαϊκές & παγκόσμιες καταγραφές μανιταριών, που εντόπισε στα βουνά της Λέσβου, ενώ ο ίδιος πιστεύει ότι ο πραγματικός πλούτος του νησιού δεν έχει εντοπιστεί ακόμη και πως η Λέσβος πρέπει να αναδειχθεί γι’ αυτόν της, τον «κρυμμένο θησαυρό». 

Ο λόγος για τον Γιώργο Φρανσουά, ο οποίος ενδεικτικά θα πρέπει να αναφέρουμε ότι από τον Δεκέμβριο του 2021 μέχρι τούδε έχει φέρει στο φως 5 είδη μανιταριών που είναι πρώτες πανελλήνιες καταγραφές, με το Πανεπιστήμιο της Σερβίας να του έχει ζητήσει να αρθρογραφήσει σε περιοδικό για τα μανιτάρια που έχει εντοπίσει κατά καιρούς. Συζητώντας μαζί του μαθαίνουμε χρήσιμα στοιχεία για τον «κόσμο των μανιταριών», αλλά και τη θέση που κατέχει η Λέσβος στο …κόσμο αυτό. Να τι μας είπε:  

Τι είναι το μανιτάρι και ποιος ο ρόλος του στη φύση;  

Το μανιτάρι είναι ένα αναπαραγωγικό όργανο ενός οργανισμού που δεν βλέπουμε. Μπορούμε να το φανταστούμε σαν τον καρπό ενός δέντρου που δεν βλέπουμε. Το δέντρο από την ανάποδη οπτική είναι μέσα στο έδαφος, κάτω από τα φύλλα μέσα στο χώμα. Αυτό το ονομάζουμε μυκήλιο και μπορεί να καλύπτει τετραγωνικά μέτρα ή τετραγωνικά χιλιόμετρα. Είναι γνωστό ένα μυκήλιο στην Ελβετία με έκταση ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου και ηλικίας 1000 ετών περίπου και ένα άλλο στο Όρεγκον που είναι όπως υπολογίζεται 2400 ετών και βάρους 6 τόνων. Το μυκήλιο δεν μπορούμε να το δούμε με γυμνό οφθαλμό, μπορούμε να φανταστούμε ότι είναι σωλήνες. που σχηματίζουν ένα δίκτυο μέσα στο δάσος μέσα στο χώρο που βρίσκεται. Το σημαντικότερο στο μυκήλιο είναι ότι είναι ένας οργανισμός από τους πιο σπάνιους, που όταν υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες τροφής και υγρασίας ζει και μεγαλώνει.  

Όλοι όσοι με τσουγκράνες ή άλλα γεωργικά εργαλεία σκαλίζουν το χώμα για να βρουν μανιτάρια ουσιαστικά καταστρέφουν το μυκήλιο.  

Πόσα είδη μανιταριών υπάρχουν στη Λέσβου και πόσα από αυτά είναι βρώσιμα και πόσα δηλητηριώδη;  

Πιστεύουμε ότι στη Λέσβο έχουμε δυόμιση με τρεις χιλιάδες είδη μανιταριών, ή να το πω κι αλλιώς, όσα υπάρχουν στην Ελλάδα υπάρχουν & στη Λέσβο, εκτός από εκείνα που θέλουν συγκεκριμένα δέντρα για να συμβιώσουν. Αυτό όμως αντισταθμίζεται με κάποια άλλα είδη που έχουμε εμείς εδώ -φυτών και δέντρων- και δεν υπάρχουν στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπως για παράδειγμα η Φέρουλα, όπου σε αυτά τα δέντρα βγαίνουν τα πλευρώτους. Συγκεκριμένος αριθμός δεν θα μπορέσει ποτέ να υπάρξει γιατί καθημερινά ανακαλύπτονται και νέα είδη μανιταριών, τα οποία δεν έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα, δεν έχουν καταγραφεί στη Λέσβο.  

Από αυτά τα βρώσιμα στην Λέσβο είναι πάνω από 100. Αυτός που θα ήταν ο πλέον καταλληλότερος για να μιλήσει για τα βρώσιμα μανιτάρια -και είναι ο πιο παλιός στη Λέσβο Μανιταρόφιλος- είναι ο οδοντίατρος Γιάννης Καραφύλλης, που οι μανιταρόφιλοι της Λέσβου αποκαλούν «Στρατηγό», ο όποιος ασχολείται εδώ και τριάντα χρόνια με τα μανιτάρια και τρώει πάνω από 100 είδη.  

Τα δηλητηριώδη, υπάρχουν και στη Λέσβο και τα χωρίζουμε σε κατηγορίες, δηλαδή σε θανατηφόρα και στα δηλητηριώδη που θα προκαλέσουν προβλήματα σε κάποιον οργανισμό. Ακόμη έχουμε τα τοξικά & τα παραισθησιογόνα. Τα θανατηφόρα μανιτάρια δεν είναι περισσότερα από 20. Απλά έχει παρατηρηθεί ότι μερικά από τα καλύτερα βρώσιμα μανιτάρια μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα σε κάποιον οργανισμό, ενώ κάποιον άλλον δεν θα τον ενοχλήσουν.  

Είπατε προηγουμένως ότι νέα είδη ανακαλύπτονται, Τι εννοείτε με αυτό; 

Υπάρχουν νέα είδη μανιταριών που καθημερινά ανακαλύπτονται. Το κακό εδώ στην Λέσβο είναι ότι περνάνε απαρατήρητα. Δεν δίνει σημασία ο κόσμος. Αυτό είναι λογικό γιατί όλοι ξεκίνησαν σαν τροφοσυλλέκτες. Κάπως έτσι ξεκίνησα και εγώ, αλλά σε βάθος χρόνου πέρασα στην παρατήρηση άλλων μανιταριών. Για την επιστήμη το να ανακαλύπτεται ένα μανιτάρι καινούργιο δίνει πάρα πολλά στοιχεία για το πώς είναι το έδαφος πώς είναι το κλίμα κλπ. Υπάρχουν μανιτάρια όπως η ρούσουλα η οποία λόγω της εξέλιξης και της αλλαγής του περιβάλλοντος από υπέργειο έχει γίνει υπόγειο. Δίνω προσωπικό αγώνα προκειμένου να αναδειχθούν τα μανιτάρια αυτά. Από το Δεκέμβριο του 2021 έχω φέρει στο φως 5 μανιτάρια που είναι πρώτες πανελλήνιες καταγραφές.  

Η αγάπη μου για τα μανιτάρια με οδήγησε στο να αγοράσω ένα πάρα πολύ καλό μικροσκόπιο και σε σχέση με τους άλλους «συναδέλφους» – συλλέκτες, εγώ όταν το εντοπίσω μπορώ να το εξετάσω, να το ερευνήσω και να ταυτοποιήσω αυτό το μανιτάρι.  

Ο Γιάννης Καραφύλλης και ο Κώστας Ζαμπάρας, μέλη του Συλλόγου Μανιταρόφιλων, γνωρίζουν πολύ περισσότερα μανιτάρια από μένα. Για να γίνει η ταυτοποίηση θα πρέπει να σταλούν δείγματα μανιταριών προς εξέταση στο Σύλλογο Μανιταρόφιλων Ελλάδος που ανήκει και ο δικός μας σύλλογος. Είναι μία δύσκολη διαδικασία και λόγω των υποχρεώσεων τους δεν μπορούν να ασχοληθούν. Εκεί κερδίζω έδαφος εγώ, βρίσκοντας τα μανιτάρια. Βέβαια το αρνητικό είναι ότι οι Μανιταρόφιλοι Ελλάδος δεν τα εκμεταλλεύονται, δεν τα αναδεικνύουν.  

Ωστόσο μου έχει ζητηθεί να γράψω σε ένα περιοδικό του Πανεπιστημίου της Σερβίας για τα νέα είδη μανιταριών που εντόπισα. Ο «καημός» μου όλα αυτά τα χρόνια που ασχολούμαι, είναι να αναδειχθεί η Λέσβος και τα μανιτάρια της και πιστεύω αυτό θα την ωφελήσει. Αν κολλήσεις με τα μανιτάρια δεν ξεκολλάς. Ακόμα -ακόμα μπορεί να ταξιδέψεις από πολύ μακριά για να πας να βρεις ένα μανιτάρι να το κοιτάξεις.  

Μου έχουν ζητήσει δείγματα από Ιταλία, από Ισπανία. Τώρα τελευταία έχω επικεντρώσει το ενδιαφέρον μου σε μανιτάρια που βρίσκονται μέσα στα βρύα και έχουν μέγεθος μισού χιλιοστού έως 3 χιλιοστά το μεγαλύτερο. Για να εντοπίσεις τέτοιου είδους μανιτάρια θα πρέπει να ψάχνεις ειδικά γι’ αυτά. Μία άλλη κατηγορία που με ενδιαφέρει είναι τα υπόγεια μανιτάρια.  

Έχει η Λέσβος υπόγεια μανιτάρια, δηλαδή τρούφες;  

Δεν είναι μόνο οι τρούφες. Προηγουμένως ανέφερα μανιτάρι που αναγκάστηκε να γίνει υπόγειο για να επιβιώσει στον χρόνο. Αυτά δεν είναι τρούφα – μύριζε σαν τρούφα- το εντόπισα στα βουνά της Γέρας και ήταν η τρίτη καταγραφή στην Ευρώπη.  

Υπάρχουν όμως και τρούφες στη Λέσβο. Ο λόγος που δεν έχουμε όλων των ειδών τις τρούφες, είναι γιατί κατά πρώτο γιατί δεν έχουμε στο νησί όλα τα δέντρα που υπάρχουν στην Ελλάδα. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στη Λέσβο δεν βρέχει τόσο συχνά όσο βρέχει για παράδειγμα στην Ήπειρο.  

Θα πρέπει να πούμε ότι όταν κάνεις μία παγκόσμια καταγραφή και κάνεις μία εργασία πάνω στο αντικείμενο χρειάζεται να έχεις ένα ικανό αριθμό μανιταριών γιατί θα πρέπει να τοποθετηθούν δείγματα στο ερμάριο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου για κάποιον επιστήμονα που θα ήθελε να τα εξετάσει ή να προχωρήσει τη μελέτη. 

Στα υπόγεια μανιτάρια έχω κάνει δύο παγκόσμιες καταγραφές μία στον Λεπέτυμνο και μία στον Όλυμπο. Το ένα εστάλη στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και στάλθηκε και στην Ισπανία για μοριακή εξέταση απ’ όπου προέκυψε ότι δεν έχει βρεθεί προηγουμένως πουθενά αλλού στον κόσμο, αποτελώντας πρώτη παγκόσμια καταγραφή. Το δεύτερο είδος μανιταριού -επειδή ήταν ένα σε αριθμό- δεν εστάλη απλά εμείς καταλήξαμε ότι είναι παγκόσμια καταγραφή γιατί δεν υπήρχε σε καμία βιβλιογραφική αναφορά σε ανάλογο μανιτάρι.  

Πριν τρία περίπου χρόνια η Περιφερειακή Εταιρεία Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου, λόγω του μανιταρόφιλου & προέδρου της Προκόπη Σινάνη βοήθησε να κάνουμε δύο εκδηλώσεις αρκετά πετυχημένες θα έλεγα. Έπειτα μπήκαμε κάτω από την ομπρέλα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου & του Διευθυντή της Νικόλαου Ζούρου, ωστόσο η πανδημία μας έχει κρατήσει πίσω.  

Υπάρχει στο νησί μας ένας τεράστιος πλούτος. Η Λέσβος δεν μας έχει δείξει ακόμη τους θησαυρούς που πιστεύω ότι κρύβει σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα – γιατί και εμείς δεν ψάξαμε όσο πρέπει. Η Λέσβος είναι σίγουρο ότι έχει να μας δώσει πολλά ακόμη σε παγκόσμιες καταγραφές. Είναι σίγουρο και σύμφωνα με όλους όσοι ασχολούνται με τα μανιτάρια το ένα στα 20 που θα εντοπιστούν αποτελεί παγκόσμια καταγραφή.