Απόψεις πανεπιστημιακών

Το παρακάτω άρθρο είναι των:

Ράνια Τζωράκη καθηγήτριας διαχείρισης παράκτιου περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Τμήμα Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών)

Κώστα Καλαμποκίδη καθηγητή φυσικών καταστροφών στο τμήμα Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Γιατί δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε βαριά μηχανήματα για τον καθαρισμό των παραλιών;

Στις παραλίες σχηματίζονται οι αμμοθίνες που παίζουν τεράστιο ρυθμιστικό ρόλο τόσο στην προστασία από τη διάβρωση της παραλίας, συγκρατώντας την άμμο (από τη δράση του ανέμου και των κυμάτων), όσο και στην οικολογική ισορροπία του παράκτιου οικοσυστήματος. Οι αμμοθίνες δημιουργούν ενδιαιτήματα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και χαρακτηρίζονται από μια μεγάλη ποικιλία φυτών, τα οποία είναι προσαρμοσμένα στο αμμώδες έδαφος και στη θαλασσινή αρμύρα, ενώ παράλληλα φιλοξενείται και ανάλογη πανίδα. Επομένως, η εξαφάνιση των αμμοθινών σημαίνει την εξαφάνιση και των φυτών ή των ζώων που φιλοξενούν.

Η χρήση βαριών μηχανημάτων για την απομάκρυνση των φυκιών και άλλης βλάστησης από την παραλία έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή των αμμοθινών, τη συμπίεση της άμμου και συνεπώς τον θάνατο ζώων που συμβιούν κάτω από την άμμο (σαλιγκάρια, σαύρες κλπ.).

Ποια χαρακτηριστικά φυτά φυτρώνουν στις αμμοθίνες;

Το πιο γνωστό φυτό είναι το κρινάκι της θάλασσας (Εικόνα 1), που το αποκαλούν και «κρινάκι της Παναγίας», γιατί τα άνθη του μυρίζουν τον Δεκαπενταύγουστο. Επίσης στις αμμοθίνες αναπτύσσεται η καμπανέλα (Calystegia sοldanella), με τα άνθη της που μοιάζουν με ροζ χωνάκια και τα σαρκώδη φύλλα της έρπει μέσα στην άμμο και ανθίζει τον Απρίλιο-Μάιο.[1]

Εκτός από τα καθαρά αμμόφιλα είδη, πάνω στις αμμοθίνες μπορούμε συχνά να δούμε και άλλα φυτά, όπως παπαρούνες, που οι σπόροι τους έφτασαν εκεί τυχαία, ή και τα γνωστά αμάραντα στην παραλία των Βατερών, και όχι μόνο.

Το κρινάκι άντεξε χιλιάδες χρόνια, ανταπεξερχόμενο στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Δυστυχώς κινδυνεύει από την ανθρώπινη επέμβαση. Η οικοδόμηση των παραλιών και οι διάφορες χρήσεις, όπως οι ομπρέλες και οι ξαπλώστρες, το απειλούν.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης, το έχει χαρακτηρίσει ως σπάνιο και απειλούμενο είδος και για την προστασία του, προτείνει:[2]

Την οριοθέτηση και την προστασία των περιοχών που φύεται.
Την απαγόρευση κάθε δραστηριότητας που διαταράσσει τους αμμόλοφους, που είναι ο βιότοπος τους.
Την απαγόρευση, ακόμη και του καθαρισμού των ακτών, με εργαλεία που ανακατεύουν την άμμο.

Εικόνα 1. Το κρινάκι της θάλασσας που αποκαλούν «κρινάκι της Παναγίας» γιατί τα άνθη του ευωδιάζουν τον Δεκαπενταύγουστο.

Ποια χαρακτηριστικά ζώα συμβιώνουν στις αμμοθίνες;

Στις αμμοθίνες βρίσκουν καταφύγιο και τροφή και αρκετά ζώα, γεννούν τα αυγά τους διάφορα πουλιά, κυκλοφορούν σαύρες κι άλλα ερπετά. Μικροσκοπικά σκουλήκια και βακτήρια ζουν προσκολλημένα στους κόκκους της άμμου. Επίσης στις αμμοθίνες απαντάται μεγάλος αριθμός εντόμων, σαλιγκαριών και ερπετών (π.χ. σαύρες). Οι περισσότεροι ζωικοί οργανισμοί των θινών σκάβουν την άμμο και ζουν σε υπόγειες φωλιές για να αποφύγουν την ξηρασία ή ζουν στην περιοχή που είναι κοντά στη θάλασσα και βρέχεται από τα κύματα. Πολλά πουλιά (κορυδαλλοί, χαραδριοί, γλάροι κ.α.) επισκέπτονται τις θίνες για την αναζήτηση της τροφής τους.

Ποιοι γεννάνε τα αυγά τους στις αμμώδεις παραλίες;

Σε παραλίες με αμμοθίνες βγαίνουν τη θερινή περίοδο, για να γεννήσουν τα αυγά τους, οι θαλασσοχελώνες (Caretta caretta) (π.χ. στον Πλατανιά της Κρήτης). Εκτός από τις θαλασσοχελώνες, τα ερπετά που κυκλοφορούν στις αμμοθίνες είναι το λιακόνι (Chalcides ocellatus) στην Κρήτη, κροκοδειλάκι – σαύρα (Stellagama stellio) στο ανατολικό Αιγαίο και στη Λέσβο, ο τυφλίτης (Pseudopus apodus) σχεδόν παντού κ.α.

Τέλος, στις απομονωμένες αμμοθίνες των λουρονησίδων, όπου δύσκολα πλησιάζουν άνθρωποι, γεννούν τα αυγά τους γλαρόνια, καλαμοκανάδες, αβοκέττες, στρειδοφάγοι και άλλα υδρόβια πουλιά. Τα αυγά αυτών των πουλιών έχουν κηλίδες που τα καθιστούν δυσδιάκριτα, καθώς συγχέονται με το έδαφος και την άμμο.

Τι πρέπει να προσέχουμε στις παραλίες κολύμβησης;

Τελικά ο εχθρός στις παραλίες μας δεν είναι τα φύκια και οι αμμοθίνες. Αυτά μακροπρόθεσμα μας προστατεύουν. Ο εχθρός είναι η ρύπανση της θάλασσας από αστικά απόβλητα. Γενικά θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για τη βελτίωση της απόδοσης των βιολογικών καθαρισμών και την αποφυγή της ρίψης βοθρολυμάτων και άλλων ρύπων στη θάλασσα..

[1] https://www.eepf.gr/images/virtuemart/product/Fysi163-018e-web9.pdf

[2] Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/to-thalassokrino-pou-apokaloun-krinaki-tis-panagias-giati-ta-anthi-tou-evodiazoun-to-dekapentagousto-epimeni-na-anthizi-edo-ke-chiliades-chronia-ke-ine-gnosto-apo-archees-ikonografisis-stin-knos/