Η Βρύση του Κάτω Σταυρού

Από το ΕΜΠΡΟΣ

Μάκης Αξιώτης

Το 1992, στο «Περπατώντας τη Λέσβο», γράφοντας για τον Κάτω Σταυρό, ανέφερα «Η αγορά… Τα δύο καφενεία αντικριστά! Η μεγάλη ακακία στο ένα και το πυκνό αναρριχώμενο, που σκεπάζει το άλλο, στην ηρεμία του τοπίου, ιδανικός τόπος για λιγόλεπτη απομόνωση! Πιο κάτω, στο ισόγειο γεροφτιαγμένου σπιτιού, με ωραίο μπαλκόνι, είναι ανοιχτό το τρίτο καφενείο! Κι ανάμεσα τους ξεραμένη πια, η παλιά βρύση με συντροφιά ένα κλήμα και μια κρεμασμένη κάππαρη» (τόμ. Β, σελ. 601). Τώρα πια έχουμε ένα καφενείο εκεί! Στο αρχείο μου βρήκα τη βρύση, από το 1998! Έτσι όπως την περιγράφω, με μεγάλο χαζινέ, ασπρισμένη και να λείπουν πολλά μέλη! Πέρασα λοιπόν πάλι, πριν λίγες μέρες! Η βρύση είναι υπέροχα ανακαινισμένη, με προσεγμένες προσθήκες των πεσσών, του επιστεγάσματος, της γούρνας! Ένα κόσμημα! Αλλά η έκπληξη ήταν η καθαρισμένη της επιγραφή! Κάτω από το τόξο, σε ορθογώνιο πλαίσιο αναφέρεται χαραγμένο το «1903 ΙΟΥΝΙΟΥ 15 / ΕΝ ΒΟΥΡΚΩ!» Όμως κάτω από αυτή, σε άλλη πλάκα του στηθαίου, βρίσκεται χαραγμένη και κακοποιημένη, μια μοναδική ιστορία! «Η ΚΡΗΝΗ ΑΥΤΗ ΙΔΡΥΘΗ/ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΩΝ ΠΛΗΣΙ/ΟΝ ΟΧΘΡΩΝ ΧΩΡΙΩΝ/ΠΡΟΤΕΡΟΥ ΜΙΑΣ ΔΕ ΚΑΙ/ΜΕΓΑΛΟΔΩΡΙΑΣ ΤΩΝ/ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ»! Η κρήνη λοιπόν αυτή κατασκευάστηκε από τους Συνδρομητές, μάλλον του χωριού, και με μεγαλόδωρη προσφορά, της μακρινής Αγιάσου! Γιατί οι Βούρκοι ανήκαν στο Πλωμάρι! Το θέμα είναι ποια είναι τα «κοντινά εχθρικά χωριά» και τι κρύβεται εδώ; Τουρκοκρατία ακόμα, ο Πολιχνίτος είχε βασικά τους Τούρκους της περιοχής, εκτός και αν οι «εχθροί» είχαν άλλα συμφέροντα ώστε να μην ευοδωθεί η κατασκευή της κρήνης! Γιατί τότε έπρεπε να καλλιεργηθεί κάποια πηγή, να μεταφερθεί το νερό και να κατασκευαστεί η κρήνη με τον χαζινέ! Εγώ απλά κάνω υποθέσεις και ίσως κάποιοι από εκεί να βάλλουν κάποιες ψηφίδες άγνωστης ιστορίας!

Κατεβαίνοντας προς τη θάλασσα, δίπλα στο μεγάλο ποτάμι, δεξιά, μετά την ανηφόρα της Ρογκάδας, κατέγραψα ακόμα μια βρύση, με μεγάλη γούρνα, η οποία παίρνει νερό από το πίσω της ύψωμα με τα οφιολιθικά πετρώματα! Με χαζινέ και πρόσοψη κατασκευασμένη από τούβλα, χαρίζει το νερό της στα ζώα!