Ο Κώστας Χατζηαντωνίου πρόσφερε στη Βιβλιοθήκη του χωριού μας τρία βιβλία (τον ευχαριστούμε πολύ) και το ένα ήταν “Η Εκπαίδευση στη Λέσβο, στα χρόνια της σκλαβιάς” του Παν. Σαμάρα έκδοσης 1948.
Το βιβλίο αυτό δεν αναφέρεται ως πηγή από τον Κ. Τσέλεκα στο ανεπανάληπτο έργο του “Το χωριό μου η Βρίσα Λέσβου” και από τις λοιπές πηγές που επικαλείται δεν αποσαφηνίζεται η κατάσταση της εκπαίδευσης στο χωριό μας τον 19ο αιώνα.
Από το βιβλίο του Σαμάρα προκύπτουν οι παρακάτω πληροφορίες σχετικά με το θέμα:
- Το 1874 στη Βρίσα (Βρυσά, κατά τον Π.Σ.) λειτουργούσαν σχολείο αρρένων με 80 μαθητές και θηλέων (Παρθεναγωγείο) με 30 μαθήτριες. Να σημειωθεί ότι ανάμεσα στα 27 χωριά (συμπεριλαμβανόμενης και της πόλης της Μυτιλήνης) της Εκκλησιαστικής Περιφέρειας Μυτιλήνης που είχαν τότε σχολεία η Βρίσα βρίσκονταν στη 6η θέση από άποψη αριθμού μαθητών! Επίσης Παρθεναγωγεία λειτουργούσαν μόνο σε σε χωριά (της Μυτιλήνης συμπεριλαμβανόμενης). Να σημειώσουμε ότι την ίδια χρονιά Ελληνικά σχολεία υπήρχαν μόνο στη Μυτιλήνη, στην Αγιάσο, στον Παπάδο και στον Πολιχνίτο.
- Οθωμανικό σχολείο στο χωριό μας δεν υπήρχε. Το 1887 υπήρχαν οθωμανικά σχολεία σε 30 χωριά του νησιού και ανάμεσά τους στα Βασιλικά και στον Πολιχνίτο.
- Τη δεκαετία του 1880 σε ολόκληρο το νησί λειτουργούσαν 17 ελληνικά σχολεία και ανάμεσά τους ήταν η Βρίσα και ο Πολιχνίτος.
- Τη χρονιά της απελευθέρωσης (1912) από τα 62 χωριά που είχαν σχολεία στο νησί μόνο στα 20 από αυτά τα σχολεία είχαν περιουσία και ήταν αυτοσυντήρητα. Ανάμεσά τους η Βρίσα, ο Πολιχνίτος και το Λισβόρι! Και στα 20 αυτά χωριά λειτουργούσαν σχολεία αρρένων και θηλέων ενώ από τα μη αυτοσυντήρητα μόνο τα μισά είχα και σχολείο θηλέων. Τη χρονιά αυτή το σύνολο των μαθητών και μαθητριών στη Βρίσα ήταν 266, στον Πολιχνίτο 744 και στο Λισβόρι 105
