Από τον χωριανό μας αρχιτέκτονα Γιώργο Κουρμαδά (γιο της Τούλας Γιαννέλλη) πήραμε και δημοσιεύουμε το παρακάτω ενδιαφέρον κείμενο. Ευχαριστούμε το Γιώργο αλλά και την Ευαγγελία Πελέκου για την πρωτοβουλία της.
Τον Οκτώβριο του 2018, μετά και από ενέργειες της συγχωριανής μας αρχιτέκτονος Ευαγγελίας Πελέκου, μετέβη στη Βρίσα ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, προκειμένου να εκπονήσουν εκεί τις εργασίες τους. Πρόκειται για το μάθημα επιλογής “Νέα αρχιτεκτονική δημιουργία σε ιστορικό περιβάλλον” του Διατμηματικού Πρόγραμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Προστασία Μνημείων» με διδάσκουσα την ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ κ. Ελένη ΜαΙστρου. Σκοπός της άσκησης είναι η εξοικείωση των φοιτητών με το σχεδιασμό σύγχρονων κτηρίων σε ιστορικά οικιστικά περιβάλλοντα, όπως είναι και ο παραδοσιακός οικισμός της Βρίσας. Η λεγόμενη ένταξη είναι διαχρονικά ένα από τα δυσκολότερα αρχιτεκτονικά προβλήματα. Ο αρχιτέκτονας καλείται να σχεδιάσει ένα νέο κτήριο το οποίο θα εντάσσεται ομαλά στο υφιστάμενο κτισμένο περιβάλλον, χωρίς όμως να παράξει μια απομίμηση της υφιστάμενης αρχιτεκτονικής παλαιότερης εποχής.
Η άσκηση στη Βρίσα επέλεξε να ασχοληθεί με κτήρια τα οποία αναπτύσσονται στο μέτωπο του κεντρικού δρόμου του χωριού. Του τμήματος δηλαδή που αποτελεί τη “βιτρίνα” του οικισμού αλλά και ίσως το πλέον πληγέν σημείο του. Φυσικά τα κτήρια τα οποία κλήθηκαν να σχεδιάσουν οι φοιτητές ήταν κτήρια κατεστραμμένα από το σεισμό. Πρόκειται για τα καφενεία του Πλάτανου, μια σειρά από μαγαζιά, αλλά και δημόσια κτήρια όπως η Αγροτολέσχη και το κτήριο δωρεάς Κοντοσφύρη.
Τα δύο αυτά δύο κτήρια, έχουν πλέον περιέλθει στον ενιαίο Δήμο Λέσβου, μετά τις συγχωνεύσεις των δήμων, και το μέλλον της ανοικοδόμησής τους κρίνεται αβέβαιο, αφού αν και προβλέπεται επιδότησή τους, απαιτούνται μελέτες τις οποίες ο Δήμος δεν έχει δείξει την πρόθεση να εκπονήσει. Υπάρχει επομένως η σκέψη να χρησιμεύσουν αυτές οι εργασίες, οι οποίες θα παραχωρηθούν δωρεάν από το ΕΜΠ και τους μελετητές τους ως βάσεις προμελέτης προκειμένου να πάρουν και αυτά τα σημαντικά κτήρια το δρόμο της ανακατασκευής. Αν και σήμερα η ανέγερσή τους φαντάζει πλεονάζουσα στην κατάσταση που βρίσκεται το χωριό, η ευκαιρία της χρηματοδότησης δεν πρέπει να χαθεί. Πρόκειται για κτήρια τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αναβίωση της Βρίσας τόσο με τις χρήσεις που θα λάβουν, όσο και με την αποκατάσταση της συνέχειας του χτισμένου μετώπου του κεντρικού μας δρόμου.
Όσον αφορά στον προβληματισμό που υπάρχει για την πλατεία του Πλατάνου, ακολουθήθηκε η λογική της διατήρησής της ως έχει. Όπως προεκυψε απο τη μελετη που πραγματοποιήθηκε στη Βρισα ( και όπως ανεφερε η υπευθυνη καθητηρια Ελένη Μαΐστρου) με βάση και την Ιταλικη εμπειρία, η διατήρηση των ιστορικου πολεοδομικού ιστου αποτελει την πιο σημαντική παραμετρο για να μην αλλοιωθει η φυσιογνωμία του οικισμού. Που σημαινει διατηρηση των χαραξεων των δρομων, πλατειων και πλατωμάτων και ανεγερση των νεων κτιριων στην ιδια θέση και με τον ιδιο ογκο με τα παλια. Άλλωστε αυτά είναι τα δεδομένα από άποψη ιδιοκτησιακού καθεστώτος και ρυμοτομικού σχεδίου του οικισμού και δεν προβλέπεται κάποια τροποποίησή τους στο άμεσο μέλλον ενόσω υπάρχει η δυνατότητα αίτησης οικονομικής συνδρομής για τις ανακατασκευές.
Οι εργασίες έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Μεταπτυχιακού:
http://www.arch.ntua.gr/node-resources/836#resource-14095
στο κεφάλαιο Άσκηση 4.5 Νέα αρχιτεκτονική δημιουργία σε ιστορικό περιβάλλον
